W przedstawionej pracy wykorzystałem literaturę w której przedstawiony jest problem dziecka autystycznego.
Są to dzieci, które wyraźnie odbiegają od naszych standartów przeciątności. Zostały w 1943 r. po raz pierwszy wyodrębnione jako osobna kategoria kliniczna.
Dziś autyzm uznaje się jako rozległe zaburzenie rozwojowe, wynikające z różnego rodzaju uszkodzenia mózgu. Będąc zespołem dysfunkcji rozwojowych występuje wystarczająco często by stanowić poważny problem społeczny. Rodziny mające dziecko ( dzieci) autystyczne narażone są na silne przeżycia konfliktowe i flustracje.
Sytuacja rodzin dziecka niepełnosprawnego uwzględniona została już w dawnych baśniach, podaniach ludowych. Szeroko problem ten opisany jest w książce A.i F. Brauner pt." Dziecko zagubione w rzeczywistości" WSiP 1988r.Książka ta ma orginalny i niepowtarzalny charakter. Składa się na to wykorzystanie wartości tkwiących w twórczości ludowej i literarurze, a także przęgląd aktualnych tendencji odnoszących się do przyczyn, terapii i wychowania dzieci, ktore nie mogą uporać się z otaczającą je rzeczywistością i czują się w niej zagubione.Przedstawiona jest tu ludzka bezradność wobec losu i działania sił pozaziemskich, efekty cudownych i czarodziejskich manipulacji. Okazuje się, że niezależnie od różnic kulturowych, językowych - problem dziecka, które nie spełnia oczekiwań rodziców stwarzało i nadal stwarza poważne problemy wymagające specyficznego postępowania.
Dziecko" fade" zamienione przez wrożkę oprócz anomalii fizycznych ma również specyficzny sposób zachowania. Powstaje problem co zrobić z takim "potworkiem"?
Sąsiedzi , mądrzy ludzie udzielają różnych porad.
Analizując te baśnie, które oparte były na mniej lub bardziej prawdopodobnych zdarzeniach, można stwierdzić, że los dzieci upośledzonych w odleglych czasach był okrutny. Rodzice uciekając się do środków niezawodnych ( ogień, woda) pod wpływem udzielanych rad- mordowali dzieci. Praktyki te dotyczyły dzieci z różnymi odchyleniami od normy, prowokowane były przez szarlatanów, znachorów a nacechowane okrucieństwem .
Bardzo ciekawa jest również baśń o Jasiu - Jeżyku, historia dziecka - jeża mająca wyraźną symbolikę: paraleizm pomiędzy zwierzęciem z kolcami a dzieckiem żywym , wycofującym się z otaczającego świata.
Przekonania, baśnie, legendy ujawniają prawdziwe skarby ludzkiej rzeczywistości - niepokoje, lęki obawy przed wszystkim co odbiega od tzw, normalności.
Stosowane leczenie lub jego brak było ściśle związane z systemem wierzeń i religiami.Wraz z rozwojem cywilizacji zmienia się zainteresowanie i stosunek do dziecka z anomaliami.Nadszedł czas lekarzy i pedagogów.Zaczęto zwracać uwagę na postawę wychowawczą środowiska rodzinnego nie wysuwając wobec niego żadnych oskarżeń. Metody postępowania pedagogicznego uległy rozwojowi dzięki min.Sequinowi, Bournewillowi, Montesorii.
Historia "Dzikiego chłopca z Aveyron", próby jego uspołecznienia, porażki i sukcesy sprawiły, że dr Itard ustalił program postępowania moralnego i wychowania, którym należy się kierować w postępowaniu z dzieckiem nieprzystosowanym ( program ten z niewielkimi poprawkami aktualny do dziś). Szczególne miejsce dziecko psychotyczne zajmuje w literaturze francuskiej, angielskiej.
Przykładem mogą być - "Chłopiec idiota" Wiliama Wardswortha - w książce tej przedstawiona jest chwała miłości macierzyńskiej do dziecka, które prawdopodobnie nigdy tej miłości nie odwzajemni, "Idioci" Josepha Conrada - oparta na faktach autentycznych a opisująca tragedię rodziny w której rodzą się dzieci autystyczne, "Lekarz wiejski"L. d"Arboville- który opisuje historię chłopca autystycznego , urodzonego w następstwie szoku jakiego doznała matka dziecka po otrzymaniu wiadomosci o śmierci męża i ojca nienarodzonego dziecka i " przebudzeniu" Williama pod wpływem przeżyć związanych ze śmiercią matki.
Niezwykle ciekawa jest rownież "Niłuszka " Maksyma Gorkiego. Autur znał Niłuszkę i on jeden w literaturze pięknej ukazuje aspekty atrakcyjności dzieci autystycznych, ich piękno,wesołość,odrealniony sposób bycia i radość życia.
Mimo, że dzieci "dziwne" istniały od kiedy ludzie pojawili sie na ziemi- naukowcy zajęli sie nimi na początku XXwieku. W 1943 roku Leo Kanner wprowadza określenie "wczesny autyzm dziciecy".Mimo zdefiniowania choroba ta nadal pozostaje nieznana.
Wczesny autyzm dziecięcy jest schorzeniem dotyczącym jednego dziecka na 2 tys. urodzeń i jest tą jednostka , która wzbudza wiele kontrowersji zarówno co do przyczyny powstania jak i metod leczenia.L. Kanner stał sie prekursorem , któremu zawdzięczamy pierwszy impuls do zajęcia się dziećmi wprowadzającymi nas w zdumienie.
O miłości , poświęceniu, odwadze nieprzygotowanego pedagogicznie do pracy z upośledzonymi -młodego człowieka , traktuje książka pt" Kaj znów się śmieje". Autor H. Gagelman student muzykologii odbywa wojskową służbę zastępczą w zakładzie opiekuńczym. Spotyka tam chłopca " który wypalił swoje imie w jego duszy". Jemu właśnie autor dedykuje tą książkę. Kaj wygrał wojnę , bo zmusił Hartmuta by go zrozumiał, pokochał i zaakceptował go takim jakim był.
O tym, że autyzm nie zawsze oznacza ciężkie i smutne życie świadczy książka napisana przez byłą autystkę Temple Gardin pt. " Byłam dzieckiem autystycznym ". Jest to pasjonująca lektura. Temple pokazała, że podstawowe cechy autyzmu dają się modyfikować i kontrolować .Najważniejszymi czynnikami w procesie wychodzenia z autyzmu to obecność kochających osób.Temple wygrała dzięki osobom , którym zależało na niej i chcieli z nią pracować.Jest to fascynująca opowieść jak autystyczna dziewczynka odbierała rzeczywistość i jak swoimi nietypowymi sposobami próbowała porozumieć się z dziwnym światem z którym desperacko chciała dojść do ładu. Temple poświęciła wiele czasu i energii na poznanie autyzmu nie tylko aby poznać i zrozumieć samą siebie ale także aby jej doświadczenia przydały sie innym ludziom. Podaje szereg wskazówek odnośnie postępowania z dzieckiem autystycznym. wskazując na indywidualizację postępowania terapeutycznego.Temple ukończyła wszystkie szczeble nauki szkolnej. Zajmuje się optymalizacją budunków i urządzeń farm hodowlanych - jest jedną z niewielu specjalistek w tej dziedzinie. Odnosi sukcesy w swej pracy, ciągle pracuje nad sobą.
Przedstawione pozycje ksiażkowe są pierwszymi z którymi zapoznałam się rozpoczynając pracę z dziećmi autystycznymi, jest ich o wiele więcej (np. Przebudzenie naszego syna " B.N. Kaufman, " Gdybym móg z wami rozmawiać" D. Zoller)- wszystkie są niezwykle ciekawe i bardzo pouczające zwłaszcza dla osób pracujących z takimi niezwykłymi dziećmi.
mgr Maria Grzybowska- Pedagog Specjalny w Przedszkolu Publicznym nr 5 w Połańcu
Staszów 2005.IV.16
Bibliografia,
- Kaj znów się śmieje- Hartmut Gagelman
- Dziecko zagubione w rzeczywistości - Alfred i Franqoise Brauner
- Byłam dzieckiem autystycznym- Temple Gardin